ตามรอยพระพุทธบาท

"เสด็จประพาสต้น" สารคดีสมัย รัชกาลที่ 5 ทางทีวีไทย PBS
webmaster - 21/5/09 at 18:26

คุยกันก่อน


ก่อนที่ผู้ชมจะได้ติดตามสารคดี "เสด็จประพาสต้น" ทางทีวีไทย PBS นั้น ผู้เขียนอยากจะย้อนเรื่องราวก่อนสักเล็กน้อย โดยเฉพาะคำว่า "ต้น" คนไทยอาจจะฟังจนเคยชิน แต่ถ้าจะย้อนคิดสักนิดก็จะรู้ว่ามีความหมายคือ "ริเริ่ม" โดยเอาคำว่า "ต้น" มานำหน้าเช่น ต้นตระกูลไทย ต้นทาง ต้นตำรับ ต้นหน เป็นต้น

แต่ถ้าเนื่องในพระเจ้าแผ่นดิน จะนำคำว่า "ต้น" มาต่อท้าย เช่น "เครื่องต้น" หรือ "เพื่อนต้น" และ "ประพาสต้น" เป็นต้น (ลงท้ายยัง "เป็น..ต้น" อีกมั๊ยล่ะ) ทีนี้ถ้าจะมีคำถามว่าคำนี้มีมาจากไหน ตั้งแต่เมื่อไร พอดีผู้เขียนได้ไปพบในหนังสือ "สุวรรณภูมิปกรณ์" จารึกจากเมืองคูบัว จ.ราชบุรี จึงได้ทราบว่า คำนี้มีมาตั้งแต่สมัย พระเจ้าตวันอธิราช และ พระเจ้าเดือนเด่นฟ้า ครองกรุงสุวรรณภูมิ ประมาณปี พ.ศ. 200 เศษ

ในศิลาจารึกได้กล่าวถึง "เพื่อนต้น" ไว้เช่นกัน แต่จะไม่กล่าวให้ยืดยาว อยากจะเข้าเรื่องราวกันต่อไป เพราะลูกศิษย์หลวงพ่อส่วนใหญ่ก็คงจะรู้ว่า มีประวัติความเกี่ยวข้องเป็นมาอย่างไร จึงคิดว่าทุกคนคงพร้อมแล้ว ที่จะได้ย้อนอดีตตามเสด็จประพาสต้นกันได้ ณ บัดนี้..

เที่ยวชมวัดตามเส้นทาง "เสด็จประพาสต้น"



"........พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ แห่งราชวงศ์จักรี ทรงเป็นพระราชโอรสใน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และ สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี มีพระนามเดิมว่า สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ เสด็จพระราชสมภพ เมื่อวันที่ ๒๐ กันยายน พ.ศ.๒๓๙๖

........พระองค์ได้เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติ ต่อจากพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ สมเด็จพระบรมชนกนาถ โดยทรงประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษกในวันที่ ๑๑ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๑๑ แต่ในขณะนั้นพระองค์มีพระชันษาราว ๑๕ พรรษา ยังมิได้ทรงบรรลุนิติภาวะ ดังนั้น สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) จึงเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดินแทน

.......ด้วยความที่ทรงมีพระราชศรัทธาในพระบวรพุทธศาสนา ดังนั้น เมื่อพระชนมายุครบ ๒๐ พรรษา จึงได้ทรงผนวชเป็นภิกษุ เมื่อวันที่ ๑๕ กันยายน พ.ศ.๒๔๑๖ และลาผนวชวันที่ ๑๑ ตุลาคม ในปีเดียวกัน จากนั้นจึงโปรดให้จัดพิธีบรมราชาภิเษกขึ้นอีก ครั้งในวันที่ ๑๖ ตุลาคม พ.ศ.๒๔๑๖ ทรงดำรงสิริราชสมบัติอยู่นานถึง ๔๒ ปี จึงเสด็จสวรรคต เมื่อวันที่ ๒๓ ตุลาคม พ.ศ.๒๔๕๓ สิริพระชนมายุ ๕๘ พรรษา

ดังเป็นที่ทราบกันดีอยู่แล้วว่าพระราชกรณียกิจตลอดรัชสมัยของพระองค์ที่ได้ทรงบำเพ็ญมานั้น ก่อให้เกิดคุณูปการอย่างใหญ่หลวงต่อประเทศชาติและประชาชน จึงทรงเป็นที่รักของประชาชนทุกหมู่เหล่า ซึ่งทูลถวายพระราชสมัญญานามว่า “สมเด็จพระปิยมหาราช” อันมีความหมายว่า "พระเจ้าแผ่นดินผู้เป็นที่รักยิ่งนั่นเอง"

• เสด็จประพาสต้น หนึ่งในพระราชกรณียกิจสำคัญ

หนึ่งในพระราชกรณียกิจสำคัญของพระองค์ที่ทำ ให้ทรงล่วงรู้ถึงทุกข์สุขของพสกนิกรด้วยพระองค์เอง จนทรงสามารถขจัดปัดเป่าบรรเทาทุกข์ให้ราษฎรได้อย่างรวดเร็ว นั่นก็คือการเสด็จประพาสต้น

ในหนังสือ “จดหมายเหตุเรื่องประพาสต้นในรัชกาลที่ ๕” ของ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงเล่าถึงการเสด็จประพาสต้นว่าหลายบ้านที่เสด็จไปเยี่ยม โดยที่เจ้าของบ้านก็ไม่รู้ว่าเป็นใคร ประทับเสวยร่วมวงกับเจ้าของบ้านอย่างกันเอง เจ้านายที่ตามเสด็จอย่างกรมหมื่นสรรพสาตรศุภกิจ เคยถูกเมียเจ้าของบ้านเอ็ด เพราะทรงใช้จวักตักแกงขึ้นมาชิม โดยไม่ทรงทราบธรรมเนียมว่าเขาถือกัน สมเด็จเจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ กรมหลวงนครราชสีมา เสด็จพลาดตกท้องร่องสวนวัดบางสามฟกช้ำดำเขียว เจ้าพระยาสุรวงศ์วัฒนศักดิ์ ถูกหมาเฝ้าสวนริมคลองสองพี่น้องกัดเอา

และระหว่างเสด็จประพาส เจ้านายและขุนนางตามเสด็จ ก็ช่วยกันทำครัวเองไปตามมีตามเกิด หากมื้อไหนไม่ได้แวะบ้านใคร สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพกับกรมพระสมมติอมรพันธุ์ทรงทำหน้าที่คนล้างถ้วยชาม เช่นเดียวกันกับ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ (พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว) และ กรมหลวงนครราชสีมา ทุกพระองค์ทรงใช้ชีวิตกันอย่างสามัญชนทั่วไปเวลาเสด็จประพาสต้น

การเสด็จประพาสต้นในแต่ละครั้ง นอกจากจะเสด็จประทับตามบ้านเรือนของประชาชน ซึ่งเป็นที่ มาของการมีเพื่อนเป็นสามัญชนธรรมดาทั่วไปที่เรียกว่า “เพื่อนต้น” แล้ว อีกสถานที่หนึ่งที่พระองค์ให้ความสำคัญคือ “วัด” ซึ่งระหว่างทางได้เสด็จผ่านวัดมากมายหลายแห่ง

ดังนั้น ในการตามรอยเสด็จประพาสต้นครั้งนี้ จะขอนำเสนอเฉพาะเรื่องราวที่เกี่ยวกับวัดซึ่งมีชื่อปรากฏอยู่ใน “จดหมายเหตุเรื่องประพาสต้นในรัชกาลที่ ๕” เท่านั้น ทั้งนี้เพื่อเป็นการเทิดพระเกียรติเนื่องในวาระครบรอบ ๑๐๑ ปี การเสด็จประพาสต้น ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

จุดเริ่มของการเสด็จประพาสต้น

พระพุทธเจ้าหลวงได้เริ่มการเสด็จประพาสต้นใน พ.ศ.๒๔๔๗ อันมีที่มาจากการที่ทรงตรากตรำกับพระราชภารกิจมากเกินไป จนเสวยไม่ค่อยได้ บรรทมไม่ค่อยหลับ แพทย์จึงทูลให้ทรงพักผ่อนเปลี่ยนบรรยากาศบ้าง ก็ทรงเห็นด้วย ดังนั้น ในคราวที่เสด็จ แปรพระราชฐานไปที่พระราชวังบางปะอิน จึงทรงมีพระประสงค์จะเสด็จไปยังเมืองราชบุรี ซึ่งการเสด็จครั้งนี้ประพาสไปตามลำน้ำ เป็นการเสด็จอย่างไม่เป็นทางการ และไม่มีหมายกำหนดการใดๆ ถือเป็นการเสด็จไปเพื่อทรงพักผ่อนอิริยาบถ


"........และนับเป็นการเสด็จเยือนราษฎรเป็นการส่วนพระองค์ โดยมิให้ใครรู้จักว่าพระองค์เป็นใคร เพื่อจะได้ทรงสนทนาปราศรัยกับราษฎรอย่างใกล้ชิด แต่คำว่าประพาสต้นนี้ ไม่มีผู้ใดสามารถชี้ชัดถึงที่มาหรือความหมายอันแท้จริงได้ แม้กระทั่งสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ก็ยังทรงเพียงแค่สันนิษฐานถึงที่มาว่า

“.....ไปจนถึงวัดเพลงจึงซื้อเรือมาดประทุน ๔ แจวได้ลำ ๑ พระราชทานชื่อเรือว่า เรือต้น ได้ยินรับสั่งถามให้แปลกันว่า เรือต้น แปลว่าอะไร บางท่านแปลว่าเรือเครื่องต้น บางท่านแปลว่าเรือทรง อย่างในเห่เรือว่า ‘ทรงเรือต้นงามเฉิดฉาย’ ดังนี้ แต่บางท่านที่แปลเอาตื้นๆ ว่าหลวงนายศักดิ์เป็นคนคุมเครื่องมหาดเล็กตามเสด็จ หลวงนายศักดิ์ชื่ออ้น รับสั่งเรียกว่า "ตาอ้น..ตาอ้น" เสมอ

........คำว่า "เรือต้น" นี้ก็จะแปลว่าเรือตาอ้นนั้นเอง แปลชื่อเรือต้นเป็นหลายอย่าง ดังนี้ อย่างไรจะถูกฉันก็ไม่ทราบแน่ แต่วันนี้กว่าจะเสด็จกลับมาถึงเมืองราชบุรีเกือบยาม ๑ ด้วยต้องทวนน้ำเชี่ยวมาก เหนื่อยหอบมาตามกัน เริ่มเรียกการประพาสวันนี้ว่าประพาสต้น เลยเป็นมูลเหตุที่เรียกการประพาสไปรเวตในวันหลังๆ ว่าประพาสต้น ต่อมา”

วัดที่พระพุทธเจ้าหลวงทรงเสด็จประพาสต้นในปี พ.ศ.๒๔๔๗ มีอยู่ด้วยกันหลายวัด ได้แก่ วัดปรมัยยิกาวาส และวัดเขมาภิรตารามราชวรวิหาร จ.นนทบุรี (ซึ่งทั้งสองวัดนี้ได้เสด็จอีกครั้งในปี พ.ศ.๒๔๔๙), วัดหนองแขม กทม., วัดโชติทายการาม วัดเพลง วัดสัตนาถ จ.ราชบุรี, วัดประดู่ วัดพวงมาลัย วัดดาวดึงส์ และวัดอัมพวัน จ.สมุทรสงคราม, วัดโกรกกราก วัดบางปลา และวัดตีนท่า จ.สมุทรสาคร, วัดพระประโทน จ.นครปฐม, วัดบางบัวทอง วัดบางสาม วัดแค วัดมหาธาตุ วัดป่าเลไลยก์ และวัดบางยี่หน จ.สุพรรณบุรี

ส่วนในปี พ.ศ.๒๔๔๙ ซึ่งเป็นการเสด็จประพาสต้นครั้งที่สอง วัดที่ทรงเสด็จไป ได้แก่ วัดเทียนถวาย วัดท้ายเกาะใหญ่ และวัดเวียงจาม จ.ปทุมธานี, วัดท่าหลวง และวัดสมุหประดิษฐ์ จ.สระบุรี, วัดสีกุก จ.พระนครศรีอยุธยา, วัดป่าโมกข์ จ.อ่างทอง, วัดชลอนพรหมเทพาวาส และวัดสนามไชย จ.สิงห์บุรี, วัดวังพระธาตุ วัดพระแก้ว วัดพระนอน วัดพระยืน วัดกำแพงงาม วัดใหญ่ วัดมหาธาตุ และวัดเขาดิน จ.กำแพงเพชร, วัดโบสถ์ วัดพระปรางค์ และวัดบ้านเกาะ จ.อุทัยธานี, วัดโพธิ์ วัดช่องลมวารินศรัทธาราม วัดอรุณราชศรัทธาราม และวัดหัวเมือง จ.นครสวรรค์

เริ่มที่วัดปรมัยยิกาวาส

พระพุทธเจ้าหลวงทรงเริ่มต้นเสด็จออกจากพระราชวังบางปะอิน จ.พระนครศรีอยุธยา เมื่อวันที่ ๑๔ กรกฎาคม พ.ศ.๒๔๔๗ ซึ่งสมเด็จกรมพระยาดำรงฯ ทรงเล่าว่า

“เสด็จออกจากบางปะอิน เมื่อวันที่ ๑๔ กรกฎาคม ร.ศ.๑๒๓ ล่องมาตามลำแม่น้ำ เรือฉันมาล่วงหน้า ทราบว่าเสด็จประทับวัดปรมัยยิกาวาศครู่หนึ่ง...” ดังนี้

ที่มา - www.dhammajak.net/board/viewtopic.php/ 10 ก.ค.2007

webmaster - 13/6/09 at 07:51



ภาพบ้านนายช้างสมัยก่อน

ต่อมาในปีนี้ พ.ศ. ๒๕๕๒ ทางทีวีไทย "PBS" ได้จัดทำสารคดีที่จะเปิดบันทึกอีกหน้าหนึ่งของประวัติศาสตร์สยาม ผ่านเส้นทางเสด็จประพาสของ สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง ทั้ง ๔๔ จังหวัดทั่วประเทศ สัมผัสความงดงามของวิถีชีวิต ขนบธรรมเนียมประเพณีของชาวสยามเมื่อ ๑๐๐ ปีก่อน ซาบซึ้งกับภาพความรัก ความผูกพันของพสกนิกรทั่วแผ่นดิน ที่มีต่อ สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง ประจักษ์ในพระอัจฉริยภาพ และพระราชจริยาวัตรอันดีงาม ในพระราชกรณียกิจของ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ตามเวลาออกอากาศ : ทุกวันจันทร์ - อังคาร เวลา 21.10 น.






สารคดีชุด "The Royal Kingdom of Siam"



สารคดีชุด "เสด็จประพาสต้น"


(โปรดเลื่อน ปุ่ม Play - ปุ่ม Next  - ปุ่มเปิด-ปิด Playlist)

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 52 : "หนึ่งศตวรรษประพาสต้น และหัวเมือง"
รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์เสด็จประพาสหัวเมืองต่างๆ ในราชอาณาจักร รวมแล้วไม่น้อยกว่า ๓๐ ครั้ง
ออกอากาศเมื่อ : 6 ต.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 51 : "ประพาสมณฑลราชบุรี (ราชบุรี-เพชรบุรี)"
การจัดการปกครองแบบใหม่ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตามแบบมณฑลเทศาภิบาล ครั้งนั้น เมืองราชบุรีเป็นศูนย์กลางการปกครอง
ออกอากาศเมื่อ : 5 ต.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 50 : "เสด็จประพาสมณฑลปราจีนบุรี (ฉะเชิงเทรา-นครนายก"
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ได้เสด็จพระราชดำเนินครั้งสำคัญในพุทธศักราช 2450 เป็นการเสด็จพระราชดำเนินเพื่อทรงเส้นทางรถไฟสายใหม่ของสยาม..!!!
ออกอากาศเมื่อ : 29 ก.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 49 : "เสด็จประพาสปราจีนบุรี"
วันจันทร์นี้ ติดตามชมการเสด็จประพาส เมืองปราจีนบุรี ที่มีทั้งภูเขา ป่าไม้ และพื้นที่ทำการเกษตร โดยมีแม่น้ำปราจีนบุรีเป็นแม่น้ำสายหลักที่หล่อเลี้ยงชีวิตชาวปราจีนบุรีมาช้านาน....!!
ออกอากาศเมื่อ : 28 ก.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 48: "ประพาสลำน้ำมะขามเฒ่า (ตอนที่ ๒)"
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว บันทึกไว้ว่า พระองค์มิได้สิ้นสุดการสำรวจแค่สุดเส้นทางลำน้ำมะขามเฒ่า แต่พระองค์ยังได้สำรวจเส้นทางคมนาคมสายเก่าในเมืองสุพรรณบุรีอีกด้วย....!!
ออกอากาศเมื่อ : 22 ก.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 47 : "ประพาสลำน้ำมะขามเฒ่า (ตอนที่ ๑)"
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระบรมราชโองการ ให้สำรวจลำน้ำเก่า ซึ่งเป็นลำน้ำที่ปรากฏอยู่ในสมัยโบราณ และยังไม่ได้รับการสำรวจมาก่อน จึงเป็นที่น่าสนใจว่า ลำน้ำสายเก่าที่พระองค์ทรงสำรวจนั้น คือ...
ออกอากาศเมื่อ : 21 ก.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 46 : "ประพาสมณฑลฝ่ายเหนือ (อุตรดิตถ์)"
ปี พุทธศักราช 2444 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินทางเรือมาทางลำน้ำน่าน เข้าสู่เมืองอุตรดิตถ์ เมืองท่าแห่งทิศเหนือ บ้านเกิดของพระยาพิชัยดาบหัก....!!
ออกอากาศเมื่อ : 15 ก.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 45 : "พระพุทธชินราช"
เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสถาปนาวัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามขึ้น พระองค์จึงโปรดให้จำลองพระพุทธชินราชที่พิษณุโลก แล้วอัญเชิญมาประดิษฐานเป็นพระประธานในพระอุโบสถของวัดเบญจมบพิตร....!!
ออกอากาศเมื่อ : 14 ก.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 44 : "ประพาสมณฑลฝ่ายเหนือ (พิจิตร-พิษณุโลก)"
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จพระราชดำเนินไปสมโภชพระพุทธชินราชที่เมืองพิษณุโลก และครั้งนั้น สมเด็จเจ้าฟ้าชายจุฬาลงกรณ์ ซึ่งทรงผนวชเป็นสามเณรอยู่ ได้โดยเสด็จด้วยเป็นครั้งแรก....!!
ออกอากาศเมื่อ : 8 ก.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 43 : "ประพาสแหลมมลายู สิงคโปร์ "
ด้านหน้าตึกที่ทำการเก่ารัฐสภาสิงคโปร์ มีช้างสำริดที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานไว้เป็นที่ระลึกในการเสด็จประพาสสิงคโปร์เมื่อพุทธศักราช 2413....!!
ออกอากาศเมื่อ : 7 ก.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 42 : "ประพาสแหลมมลายู ปีนัง"
ปีพุทธศักราช ๒๔๓๒ ในระหว่างที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จประพาสเมืองสงขลา พระองค์ มีพระราชประสงค์ที่จะเสด็จพระราชดำเนินไปยังเมืองพัทลุง...!!
ออกอากาศเมื่อ : 1 ก.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 41 : "ประพาสแหลมมลายู กลันตัน- ตรังกานู"
รัฐบาลสยามในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวติดตามสถานการณ์ความเคลื่อนไหวและนโยบายการเมืองของอังกฤษในแหลมมลายูอย่างใกล้ชิด...!!
 ออกอากาศเมื่อ : 31 ส.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 40 : "ประพาสแหลมมลายู ไทรบุรี ตอนที่ 2"
ขณะที่ภาคการผลิตและอุตสาหกรรมในหลายรัฐของมาเลเซียขยายตัวอย่างต่อเนื่อง สำหรับรัฐเกดะห์หรือไทรบุรี แม้ความเจริญรุดหน้า แต่อีกด้านหนึ่งเรายังคงพบเห็นวิถีเกษตรกรรมแบบดั้งเดิมได้ที่รัฐนี้...!!
 ออกอากาศเมื่อ : 25 ส.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 39 : "เสด็จประพาสแหลมมลายู "
รัฐทางตอนเหนือของมาเลเซียมีพรมแดนติดกับประเทศไทย เมื่อต้นกรุงรัตนโกสินทร์ดินแดนเหล่านี้เคยเป็นส่วนหนึ่งในปกครองของสยาม ก่อนจะตกไปอยู่ในครอบครองของอังกฤษ...!!
 ออกอากาศเมื่อ : 24 ส.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 38 : "ประพาสปัตตานี"
ปัตตานี ดินแดนแห่งความหลากหลายทางวัฒนธรรม เป็นเมืองที่มีประวัติศาสตร์ความเป็นมายาวนานนับพันปี นับตั้งแต่อาณาจักรลังกาสุกะ เรื่อยมาจนถึงเมืองปัตตานีในปัจจุบัน...!!
ออกอากาศเมื่อ : 18 ส.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 37 : "ประพาสพัทลุง"
ปีพุทธศักราช ๒๔๓๒ ในระหว่างที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จประพาสเมืองสงขลา พระองค์ มีพระราชประสงค์ที่จะเสด็จพระราชดำเนินไปยังเมืองพัทลุง...!!
ออกอากาศเมื่อ : 17 ส.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 36 : "ประพาสสงขลา (ตอนที่ ๒)"
พื้นที่เมืองสงขลาอีกส่วนหนึ่งที่เรียกกันว่า คาบสมุทรสทิงพระ เป็นดินแดนประวัติศาสตร์อันเป็นจุดกำเนิดเมืองสำคัญ ๒ เมือง นั่นก็คือเมืองสงขลา และเมืองพัทลุง...!!
 ออกอากาศเมื่อ : 10 ส.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 35 : "ประพาสสงขลา (ตอนที่ ๑)"
“เมืองสงขลา”..เมืองสองทะเล ด้วยสภาพภูมิศาสตร์ ที่มีทั้งทะเลอ่าวไทย และทะเลสาบสงขลาขนาบทั้งสองด้าน ทำให้เมือแห่งนี้ มีบทบาทสำคัญด้านเศรษฐกิจ การเมือง การปกครอง ในหัวเมืองแหลมมลายูมาช้านาน...!!
ออกอากาศเมื่อ : 3 ส.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 34 : "เสด็จประพาสภูเก็ต กระบี่ ตรัง สตูล"
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เคยเสด็จประพาสภูเก็ต ๒ ซึ่งกิจการสำคัญที่พระองค์ทรงต้องพระราชประสงค์จะทอดพระเนตร ก็คือเหมืองแร่ดีบุก...!!
ออกอากาศเมื่อ : 28 ก.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 33 : "เสด็จประพาสพังงา"
เดือนกุมภาพันธ์ พุทธศักราช 2414 ภายหลังกลับจากเสด็จประพาสอินเดีย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จประพาสจังหวัดพังงาเป็นครั้งแรก...!!
ออกอากาศเมื่อ : 27 ก.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 32 : "เสด็จประพาสระนอง ตอนที่ ๒"
ระนอง เป็นเมืองที่ตั้งอยู่ในหุบเขา ที่อุดมไปด้วยแหล่งแร่ดีบุกที่มีค่ามหาศาล เป็นทรัพยากรธรรมชาติที่ได้พลิกโฉมหน้าเมืองระนอง จากชุมชนเล็กๆ ไปสู่เมืองเศรษฐกิจการค้าที่สำคัญของภาคใต้...!!
 ออกอากาศเมื่อ : 21 ก.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 31 : "เสด็จประพาสระนอง ตอนที่ ๑"
พุทธศักราช ๒๔๓๓ เป็นปีที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จประพาสหัวเมืองแถบแหลมมลายู เป็นครั้งที่ ๓ และในการเสด็จประพาสหนนี้ พระองค์ได้เสด็จประพาสเมืองระนอง ...!!
 ออกอากาศเมื่อ : 20 ก.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 30 : "ประพาสแหลมมลายู นครศรีธรรมราช (ตอนที่ 2)"
อารยธรรมอันรุ่งเรืองของนครศรีธรรมราช หรืออาณาจักรตามพรลิงค์ในอดีต ตกทอดเป็นมรดกล้ำค่าของดินแดนภาคใต้ วัฒนธรรมและประเพณีพื้นบ้านหลายอย่าง บ่งบอกได้ถึงเอกลักษณ์และตัวตนของคนในท้องถิ่น...!!
ออกอากาศเมื่อ : 14 ก.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 29 : "ประพาสแหลมมลายู นครศรีธรรมราช (ตอนที่ 1)"
นครศรีธรรมราชเป็นเมืองเก่า ที่นักเดินเรือรู้จักกันมานานนับพันปี ในอดีตเป็นอาณาจักรยิ่งใหญ่ที่มั่งคั่งทางเศรษฐกิจการค้าในแถบเอเชียอาคเนย์ และเป็นศูนย์กลางเผยแผ่พุทธศาสนาอันเจริญรุ่งเรืองมาช้านาน...!! ออกอากาศเมื่อ : 13 ก.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 28 : "ประพาสหัวเมืองแหลมมาลายู สุราษฎร์ธานี (ตอนที่ 2)" สำหรับนักท่องเที่ยวส่วนใหญ่ในยุคปัจจุบัน ความงดงามของชายหาด ทะเล และโลกใต้น้ำของหมู่เกาะอ่างทอง ในเขตจังหวัดสุราษฎร์ธานี อาจจะเป็นเหตุผลหลักที่ทำให้พวกเขาเดินทางมายังหมู่เกาะเหล่านี้ โดยเฉพาะเกาะสมุยและเกาะเต่า ดูจะได้รับความนิยมจากนักท่องเที่ยวมากกว่าเกาะพะงัน ออกอากาศเมื่อ : 7 ก.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 27 : "ประพาสหัวเมืองแหลมมาลายู สุราษฎร์ธานี (ตอนที่ 1)" ชายฝั่งทะเลอ่าวไทย บนลุ่มน้ำตาปี คือเมืองสุราษฎร์ธานี จังหวัดที่มีขนาดใหญ่ที่สุดของภาคใต้ในปัจจุบัน ซึ่งผ่านเหตุการณ์เปลี่ยนแปลงมาแต่ละยุคสมัย รวมทั้งในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ออกอากาศเมื่อ : 6 ก.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 26 : "ประพาสแหลมมลายู (ชุมพร)"

ชุมพรเป็นเมืองเก่าแก่เมืองหนึ่งในแหลมมลายู ความสวยงามของชายฝั่งทะเล และธรรมชาติใต้น้ำของชุมพร ทำให้ปัจจุบัน เป็นจุดหมายในฝันแห่งหนึ่งของนักท่องเที่ยวจำนวนมาก...!!
ออกอากาศเมื่อ : 30 มิ.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 25 : "ประพาสหัวเมืองแหลมมาลายู ประจวบคีรีขันธ์"
แหลมมลายู มีความสำคัญทั้งการเมืองการปกครอง เศรษฐกิจ และสังคม พระองค์ได้เสด็จประพาสแหลมมลายูหลายครั้ง ด้วยระยะทางที่ไกลอย่างที่ไม่เคยมีพระมหากษัตริย์สยามพระองค์ใดเคยเสด็จมาก่อน...!! ออกอากาศเมื่อ : 29 มิ.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 24 : " ประพาสไทรโยค ตอนที่ ๒"

แม่น้ำแควน้อย ถือเป็นเส้นเลือดใหญ่ที่หล่อเลี้ยงชีวิตชาวกาญจนบุรี มาตั้งแต่สมัยโบราณ...!!
ออกอากาศเมื่อ : 23 มิ.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 23 : ประพาสไทรโยค (กาญจนบุรี)
กาญจนบุรี เป็นเมืองสำคัญที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงบันทึกไว้ว่า พระมหากษัตริย์ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ทุกพระองค์ ต่างเคยเสด็จประพาสเมืองนี้...!!
ออกอากาศเมื่อ : 22 มิ.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 22 : ประพาสมณฑลอยุธยา (สิงห์บุรี-อ่างทอง)

สิงห์บุรี เป็นเมืองสำคัญที่ถูกบันทึกไว้ในประวัติศาสตร์ไทย ด้วยวีรกรรมอันยิ่งใหญ่ของชาวบ้านบางระจัน ที่รวมตัวกันต่อสู้กับพม่านานถึง 5 เดือน...!! ออกอากาศเมื่อ : 16 มิ.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 21 : ประพาสหัวเมือง ลพบุรี

ลพบุรี เป็นเมืองเก่าแก่ที่มีความสำคัญของสยาม ทั้งการเจริญสัมพันธไมตรีทางการทูตระหว่างสยามกับประเทศในยุโรป และเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้ลพบุรี เป็นเมืองที่มีความเจริญรุ่งเรืองเป็นอย่างยิ่ง เมื่อหลายร้อยปีก่อน...!! ออกอากาศเมื่อ : 15 มิ.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 20 : "ประพาสประพาสหัวเมืองชายฝั่งทะเลตะวันออก (ตราด) ด้วยทัศนียภาพอันงดงามของชายฝั่งและหมู่เกาะต่างๆ ทำให้ตราด เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญ มาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน เช่นเดียวกับสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงที่เสด็จประพาสจังหวัดตราดถึง 12 ครั้ง ...!! ออกอากาศเมื่อ : 9 มิ.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 19 : "ประพาสหัวเมืองชายฝั่งทะเลตะวันออก จันทบุรี"

เมืองจันทบุรีในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นหัวเมืองใหญ่ที่มีความสำคัญ และมีการติดต่อค้าขายกันอย่างคึกคัก...!! ออกอากาศเมื่อ : 8 มิ.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 18 : "ประพาสหัวเมืองชายฝั่งทะเลตะวันออก ระยอง และจันทบุรี"
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จประพาสเมืองจันทบุรี พุทธศักราช 2419 ก่อนที่ขบวนเรือพระที่นั่งจะเดินทางถึงเมืองจันทบุรี พระองค์ทรงใช้เวลาช่วงหนึ่งเสด็จประพาสเมืองระยอง...!! ออกอากาศเมื่อ : 2 มิ.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 17 : "ประพาสหัวเมือง (สมุทรปราการ-ชลบุรี)"

หัวเมืองชายฝั่งทะเลตะวันออกในอดีต พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จประพาสอยู่เสมอ เชื่อกันว่า การได้สูดอากาศชายทะเล จะช่วยทำให้สุขภาพดียิ่งขึ้น...!! ออกอากาศเมื่อ : 1 มิ.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 16 : ร.ศ.๑๒๕ "ประพาสต้น กำแพงเพชร" (ตอนที่ ๒)
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินมาถึงเมืองกำแพงเพชร พระองค์ได้ทอดพระเนตรโบราณสถานต่างๆ การเสด็จประพาสครั้งนั้น พระองค์ได้ทรงพระราชนิพนธ์ลักษณะ ของวัดเก่าต่างๆ ได้อย่างละเอียดลออ... ออกอากาศเมื่อ : 26 พ.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 15 : ร.ศ.๑๒๕ "ประพาสต้น กำแพงเพชร" (ตอนที่ ๑)

ในวันที่ ๒๓ ส.ค. ฝนยังคงตกประปราย พระองค์จึงต้องเสด็จทั้งที่มีฝนไปประพาสเมืองกำแพงเพชรเก่า...!! ออกอากาศเมื่อ : 25 พ.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 14 : ร.ศ.๑๒๕ "ประพาสต้น นครสวรรค์" (ตอนที่ ๒)

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จประพาสบ้านเก้าเลี้ยว บ้านหูกวาง แวะประทับที่บ้านกำนันใย โดยที่กำนันใยไม่รู้..! ออกอากาศเมื่อ : 19 พ.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 13 : ร.ศ.๑๒๕ "ประพาสต้น นครสวรรค์" (ตอนที่ ๑)

วันที่ ๑๓ ส.ค. ทรงเสด็จประพาสตลาดปากน้ำโพ ประพาสโรงทหาร และได้ทรงปลูกต้นสักไว้ในวันนั้นด้วย...!! ออกอากาศเมื่อ : 18 พ.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 12 : ร.ศ.๑๒๕ ร.ศ.๑๒๕ "ประพาสต้น ชัยนาท-อุทัยธานี"

ในวันที่ ๗ ส.ค.พระองค์ได้เสด็จไปถ่ายรูป วัดชะลอนพรหมเทพาวาส ทรงทอดพระเนตรต้นโพธิ์ที่พระองค์โปรดให้นำกิ่งตอนมาจาก วัดนิเวศน์ธรรมประวัติ มาปลูกที่วัดชลอน ...!! ออกอากาศเมื่อ : 12 พ.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 11 : ร.ศ.๑๒๕ “ประพาสต้น สิงห์บุรี”

รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีการปฏิรูปการปกครอง หัวเมืองเป็นแบบมณฑลเทศาภิบาล ทำให้เมืองสิงห์บุรี อยู่ในเขตปกครองมณฑลกรุงเก่า...!! ออกอากาศเมื่อ : 11 พ.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 10 : ร.ศ.๑๒๕ “ประพาสต้น อยุธยา-อ่างทอง”

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จไปประพาสบ้านหมื่นปฎิพัทธภูวนาท หรือ ตาช้าง และที่นี่พระองค์ได้พบกับผู้ที่ได้พูดกับพระนอนวัดป่าโมก...!! ออกอากาศเมื่อ : 5 พ.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 9 : ร.ศ.๑๒๕ “ประพาสต้น สระบุรี”

ในการเสด็จประพาสต้นครั้งที่สองนี้ พระองค์ทรงเริ่มสนพระราชหฤทัยการถ่ายภาพ...!!
ออกอากาศเมื่อ : 4 พ.ค. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 8 : ร.ศ.๑๒๕ “ประพาสต้น ปทุมธานี-อยุธยา”

ในวันที่ ๑๓ ส.ค. ทรงเสด็จประพาสตลาดปากน้ำโพ ประพาสโรงทหาร และได้ทรงปลูกต้นสักไว้ในวันนั้นด้วย...!! ออกอากาศเมื่อ : 28 เม.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 7 : ร.ศ.๑๒๓ "ประพาสต้น สุพรรณบุรี-อยุธยา”

ในวันที่ ๗ ส.ค. นั้น ได้เสด็จไปทางคลองบางโผงเผง เกิดเหตุขัดข้องทำให้กระบวนเรือต้นติดอยู่ระหว่างกระบวนเรือใหญ่...!! ออกอากาศเมื่อ : 27 เม.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 6 : ร.ศ.๑๒๓ "ประพาสต้น นครปฐม-สุพรรณบุรี”

วันที่ ๑๘ ต.ค. วันนี้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จถึงเมืองสุพรรณบุรี พระองค์ทรงเสด็จประพาสวัด ในจังหวัดสุพรรณบุรี...!! ออกอากาศเมื่อ : 21 เม.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 5 : ร.ศ.๑๒๓ "ประพาสต้น เพชรบุรี-สมุทรสาคร”

วันที่ ๒๔ ก.ค. พระองค์ได้ทรงประพาสละมุที่ปากอ่าวแม่กลอง หาซื้อกุ้งปลาที่ชาวบ้านจับได้ตามละมุ มาทำเป็นข้าวต้ม ๓ กษัตริย์ ...!! ออกอากาศเมื่อ : 20 เม.ย. 52

(ข้าวต้ม ๓ กษัตริย์ เป็นของที่พระองค์ทรงประดิษฐ์ขึ้นในเช้าวันนั้น ซึ่งเป็นที่ชื่นชอบของผู้ที่ตามเสด็จเป็นอย่างมาก จากนั้นได้ประทับเรือศรีอยุธยาแล่นไปตามลำน้ำเมืองเพชรบุรี ทรงแอบไปบ้านเจ้าพระยาสุรพันธ์เสนี โดยหลอกว่ายังไม่เสด็จ เพราะต้องการตอบแทนที่ เจ้าพระยาสุรพันธ์เสนีแอบไปรอรับเสด็จที่สถานีรถไฟปากท่อในครั้งก่อน ปัจจุบันบ้านของเจ้าพระยาสุรพันธ์เสนี ได้กลายมาเป็นส่วนหนึ่งของสถานีเอื้ออนามัย ตั้งอยู่ภายในตลาดเพชรบุรี
ในวันที่ ๓๑ ก.ค. กระบวนเสด็จได้มาแวะทำครัวเช้าที่วัดบางปลา ท่านเจ้าอาวาสในขณะนั้น คือ หลวงปู่นุต ได้บันทึกเหตุการณ์ในวันนั้นไว้ว่า ในวันนั้น กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ หนึ่งในคณะผู้ตามเสด็จ เข้าไปพบเจ้าอาวาสวัด และได้เกิดความนับถือศรัทธากันในเวลาต่อมา จนเกิดเป็นเรื่องเล่าจนทุกวันนี้)

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 4 : ร.ศ.๑๒๓ "ประพาสต้น สมุทรสงคราม”

เนื้อหาเริ่มเล่าถึงการแบ่งหน้าที่ของการเที่ยวในครั้งนี้ และความสนุกสนานในกองล้างชามของกรมหลวงดำรงราชานุภาพ...!! ออกอากาศเมื่อ : 14 เม.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 3 : ร.ศ.๑๒๓ "ประพาสต้น ราชบุรี”

ในวันที่ ๑๗ ก.ค. พระองค์ท่านได้เสด็จมาถึงเมืองราชบุรี และทรงเสด็จรถไฟพิเศษไปประพาสเมืองเพชรบุรี โดยที่ไม่มีผู้ใดรู้ล่วงหน้ามาก่อน...!! ออกอากาศเมื่อ : 13 เม.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 2 : ร.ศ.๑๒๓ "ประพาสต้น นนทบุรี”

เป็นคราวที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จจากบางปะอิน ล่องมาตามแม่น้ำเจ้าพระยา ประทับที่วัดปรมัยยิกาวาส แล้วเลยไปประพาสสวนสะท้อนนายบุตร ออกอากาศเมื่อ : 7 เม.ย. 52

สารคดี "เสด็จประพาสต้น" ตอนที่ 1 : "ประวัติศาสตร์ประพาสต้น”

สารคดีนำเสนอเนื้อหาที่เป็นจุดเริ่มต้นของการเสด็จประพาสต้นครั้งแรก เมื่อ ร.ศ.๑๒๓ จากการเล่าในจดหมายของพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงดำรงราชานุภาพ ออกอากาศเมื่อ : 6 เม.ย. 52

@ คลิกที่นี่ รายละเอียดเส้นทางเสด็จประพาส

webmaster - 6/7/09 at 06:20

webmaster - 25/8/09 at 08:23

webmaster - 26/10/09 at 07:59

.

webmaster - 11/6/18 at 16:47

.